ADR
Alternative Dispute Resolution
Εναλλακτική επίλυση διαφορών (Alternative Dispute Resolution - ADR) είναι η δυνατότητα να επιλυθεί μία διαφορά, χωρίς τα μέρη να καταφύγουν στη δικαστική οδό.Οι βασικές μορφές ADR είναι:
- η Διαπραγμάτευση,
- η Διαμεσολάβηση και
- η Διαιτησία.
ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΕΞΩ ;
Η ADR αναπτύσσεται παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια συνεχώς. Οι λόγοι είναι:
Αποτελεσματικότητα
Η ADR είναι η απάντηση στην αναποτελεσματικότητα των δικαστικών συστημάτων και στους χρονοβόρους, πολυέξοδους και ατελέσφορους δικαστικούς αγώνες. Για τον λόγο αυτό γίνονται προσπάθειες να ενταχθεί στο υπάρχον σύστημα συχνά σαν μέρος της δικαστικής προδικασίας, με σκοπό την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων.
Περιορισμός εξόδων
Tο κοστολόγιο των μεθόδων ADR είναι κατά κανόνα περιορισμένο σε σχέση με το σύνολο των εξόδων που απαιτούνται για την οργάνωση και διεκπεραίωση ενός δικαστικού αγώνα, δύο κατ’ ελάχιστον βαθμών δικαιοδοσίας (αμοιβές δικηγόρων, δικαστικά έξοδα, δικαστικό ένσημο, αμοιβές πραγματογνωμόνων - τεχνικών συμβούλων, έξοδα συγκέντρωσης αποδεικτικών στοιχείων, ένορκες βεβαιώσεις, έξοδα επιδόσεων κλπ).
Χαμηλότερο ρίσκο
Κατά κανόνα η ADR ενέχει χαμηλότερο δείκτη ρίσκου από ό,τι μία δίκη, αφού στην τελευταία περίπτωση η έκβαση δεν μπορεί ποτέ να είναι εξασφαλισμένη ή επαρκώς προβλέψιμη.
Ιδιωτικότητα
Οι διαδικασίες των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης της διαφοράς είναι ιδιωτικές. Αντίθετα, οι δικαστικές διαμάχες είναι δημόσιες, τηρούνται πρακτικά, ενώ για το σκοπό της επικράτησης επί του αντιπάλου, συχνά αποκαλύπτονται μυστικά και σκανδαλιστικές πληροφορίες και μαρτυρίες, οι οποίες καταλήγουν με την μορφή δημοσιευμάτων στον τύπο και στο διαδίκτυο. Για τον λόγο αυτό οι εμπλεκόμενες πλευρές συχνά επιλέγουν τρόπους εναλλακτικής επίλυσης της διαφοράς τους, προκειμένου να επιλύσουν τη διαφορά τους τηρώντας ταυτόχρονα άθικτη τη φήμη τους ή τα εμπορικά μυστικά τους.
ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΗΣ ADR ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ
Διαπραγμάτευση
Δύο ή περισσότερα μέρη μίας διαφοράς συναντιούνται, εντοπίζουν και συζητούν τα θέματα που τους απασχολούν, παρουσιάζουν τα δεδομένα και καταλήγουν σε αμοιβαία αποδεκτή λύση. Το χαρακτηριστικό της διαπραγμάτευσης είναι ότι δεν μετέχει «τρίτο» πρόσωπο, παρά μόνο οι εμπλεκόμενες πλευρές. Καθώς απαιτεί συνεργασία των μερών, ενδείκνυται σε περιπτώσεις που τα μέρη έχουν τη δυνατότητα και είναι πρόθυμα εξ αρχής να συνδιαλλαγούν.
Διαμεσολάβηση
Είναι διαπραγμάτευση υποβοηθούμενη από έναν τρίτο ουδέτερο διαμεσολαβητή, ο οποίος όντας αμέτοχος στη διαφορά και έχοντας τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες βοηθά τα μέρη να αντιληφθούν τις ανάγκες τους αλλά και τα δυνατά και ασθενή σημεία των «θέσεών» τους στην αντιπαράθεση και να οδηγηθούν στην επίλυσή της.
Διαιτησία
Είναι η πιο δομημένη από όλες τις μεθόδους ADR, κατά την οποία τα εμπλεκόμενα μέρη έχουν κατ’ αρχήν την πρωτοβουλία να επιλέξουν τον/τους διαιτητές, τον τόπο, τον χρόνο, την διαδικασία και τη γλώσσα διεξαγωγής της, καθώς και το εφαρμοστέο δίκαιο. Ο τρίτος (ουδέτερος) διαιτητής εκδίδει στο τέλος μία δεσμευτική απόφαση, η οποία παράγει δεδικασμένο και εκτελεστότητα.
ΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΗΣ ADR ΕΝΔΕΙΚΝΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ;
Ασφαλώς όχι. Αρχικά αφορούν ιδιωτικές διαφορές. Οι μέθοδοι της ADR μπορεί επίσης να αποτελούν μία ταχύτερη εναλλακτική συγκριτικά με τη δικαστική οδό, πλην όμως κάποιες βίαιες ή επείγουσες συνθήκες απαιτούν άμεση δικαστική παρέμβαση (λ.χ. λήψη ασφαλιστικών μέτρων). Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις τα μέρη ενδιαφέρονται για τη δημιουργία κάποιου είδους δικαστικού προηγούμενου (legal precedent) για μελλοντικές διαφορές. Στην περίπτωση αυτή, μόνο μία δικαστική κρίση θα εξυπηρετούσε έναν τέτοιο σκοπό, καθώς οι ADR δεσμεύουν μόνο για την συγκεκριμένη υπόθεση, με τα συγκεκριμένα πραγματικά περιστατικά και τα συγκεκριμένα μέρη. Οι ΕΕΔ δεν ενδείκνυνται επίσης όταν η μια πλευρά δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για την επίλυση της διαφοράς, αλλά απλά επιδιώκει την καθυστέρηση ή και τη ματαίωση της εκπλήρωσης των υποχρεώσεων της.
Παρά τους παραπάνω περιορισμούς η ADR παραμένει η ενδεδειγμένη λύση σε πολλές περιπτώσεις, καθώς επικεντρώνεται στο μέλλον (μετά την επίλυση της διαφοράς), δίνοντας παράλληλα την δυνατότητα στα μέρη να διαδραματίσουν σημαντικό έως καθοριστικό (ανάλογα με την διαδικασία που θα επιλεγεί) ρόλο στην επίλυση της διαφοράς τους σε σύντομο χρόνο και με χαμηλό (αναλογικά) κόστος.
